El día de hoy 26 de
mayo de 2020, es un día histórico y glorioso para el idioma guaraní en el
Paraguay y en el resto de América, porque en esta fecha fue dictada la primera
Sentencia Judicial, en el fuero laboral, formal, y jurídicamente válida en el
Guaraní – Paraguayo. La misma lleva el número 053 y fue dictada por el
Juez TADEO ZARRATEA DÁVALOS, Titular del Juzgado del Quinto Turno
en lo Laboral de la Capital.
El
juicio en el que fue dictada la primera sentencia laboral en guaraní se halla
caratulado: “Rosalia Beatriz Quiroga de García c/ All Motors S.A. s/ cobro de
guaraníes en diversos conceptos”. Se inició en junio de 2.018 y lleva
el número de orden 62. Allí fue dictada la sentencia a favor de la trabajadora
demandante totalmente en guaraní paraguayo y el documento insume 8 páginas. La
Empresa fue condenada a pagar indemnizaciones a la demandante. La mencionada
sentencia contiene 2.440 palabras de las cuales aproximadamente 348 palabras
son de origen castellano y realizando los cálculos ello representa que en esta
sentencia se utiliza el 14.2 % (el catorce punto 2 por ciento) de hispanismos.
Este porcentaje de extranjerismos en el léxico de una lengua significa que esa
lengua tiene lexicalmente una alta pureza. Por tanto ninguna falta hace
extirpar los hispanismos del guaraní paraguayo como pretenden los puristas.
No
obstante, cabe aclarar que este
porcentaje tampoco es real porque las palabras prestadas del castellano se
repiten muchísimas veces dentro del texto. Por ejemplo las más repetidas son
las palabras juicio que se repite 8 veces; demanda, que se repite 12 veces; proceso, se repite 3 veces, expediente, se
repite 5 veces; Juzgado, se repite 13 veces- Esto significa que el porcentaje de
hispanismos en este texto judicial es considerablemente menor.
La persona que crea que esta sentencia está escrita en la
jerigonza denominada jopará, se equivocará. Quien piensa que está escrita en el
repudiable guaraní escolar plagado de neologismos artificiosos, también se
equivocará. Esta sentencia está escrita en el dialecto del idioma guaraní
denominado técnicamente guaraní paraguayo. Por consiguiente, un paraguayo
hablante del guaraní no encontrará en ella una sola palabra que pueda no
entender, porque no contiene ninguna palabra inventada en gabinete, y que conste que se hace uso de una
terminología técnica: la jurídica, y que el idioma guaraní carece en gran parte
de este tipo de terminología por hallarse ausente del sistema educativo y del
ámbito del Estado desde la independencia del Paraguay hasta la década del 70
del siglo pasado, y que luego ingresó al
sistema para empeorar su situación utilizando un modelo de lengua equivocado,
razón por la cual el sistema educativo paraguayo no cosecha frutos hasta ahora
de la enseñanza del idioma guaraní.
Es para mí una satisfacción grande demostrar con esta
sentencia judicial la enorme capacidad de mi lengua, que sobrevive a pesar del
desdén y de las traiciones de sus propios hijos. Tadeo Zarratea.
JUICIO: “Rosalía Beatriz Quiroga de García, ALL MOTORS S.A.,
kóntrape, okovrapotávo chupe viru heta mba’ére”. Áño: 2018. Nº 62.--
Senténsia
Ipahaguáva (S. I.) Nº 053
Táva Paraguay, májo 26 ramo, áño 2.020-pe.-
OJEHECHÁPYPE: Ko juicio kóva ha ipype;
O J E J U H Ú V A:
Ako
kuehe húño 13 ramo, áño 2.018 pe, oñepresenta hague ko Huhgádo- pe kuñakarai Abogada Mirian Celeste Palacios, mba’apohára ROSALÍA BEATRIZ QUIROGA DE GARCÍA rérape, ha omoñepyrü ko tembijerurepy “demanda” hekopeguáva, ojerurepotávo viru imomba’apohárape heta mba’ére.
Omombe’u omba’apo hague temimoïmby “persona
jurídica” ALL MOTORS S.A. pe, ha mba’épa ohasa upépe, mba’épa umi oikova’ekue, ha omopyenda ijokuaihára rembijerure
ikuatia haipýpe, ha upéva oñemohenda ko tembiapopy aty “expediente” rogué 09/10 hápe. Temime’ëmby
“providencia” noviémbre 7 ramo osëva’ekuépe, pe áño 2018-pe,
ko Huhgádo omboguatañepyrü ko tembiasa rysýi “proceso” ha omanda tojererahauka
tembijerurepy “demanda” poromomba’apohárape ha pévape
ohenói ha oikuauka chupe ombohovái va’eräha upe tembijerurepy “demanda” séi
dia opa mboyve, ojepapa’ÿre arete, ha he’i
chupe upéva ndojapóiramo omboguapytaha hese mba’apohára léi aty oguerekóva
ipehëngue 114 ha 115 – pe, ha oikuaauka avei
Ñangarekohára oïva “de turno”-
pe, oike haguä ko tembiasa rysýipe “proceso” oñangarekopotávo oñoha’äva kuéra rehe. Ko tembiapopy aty “expediente” rogue 26/27 hápe ojejuhu ambue haipyre opresenta va’ekue
karai Abogado Nelson Antonio Lopez Ruiz, poromomba’apohára
ALL
MOTORS S.A. rérape, ha upéva
rupi ombohovái mba’apohára rembijerurepy. Temime’ëmby “providencia”
osëva’ekue diciembre
27 ramo, áño 2.018- pe, ko Huhgádo he’i péina oñembohováima tembijerurepy “demanda” ha oseñala araka’etépa oñombojovake ha oñomongetáta, Hue
renondépe, ha’e ko huhgádope, oñoha’ävakuéra jeikoporä jey rekávo; ha upévape noñesëiramo
katu oñehaka’i’óta tembijerurepy “demanda” ha imbohovaipy
“contestación”. Upéva rire katu
ojejeruréta moköivépe te’i hikuái mba’e mba’épa oiporúta ogueroviauka potávo ko Huhgádope iñe’ë ha
iderécho; ko’ä mba’e oikuaauka chupekuéra léi rembijopy teete rupive.
Pe tembiapopy aty “expediente” rogué 34 hápe oñemoï pe
áyta ojehai va’ekue umi oñoha’äva ñe’ënguégui ha tapicha derécho rechaukaharakuéra
ojereropojáiva, ha upévo avei tapicha moköive oñoha’ävahína ko tembiasa rysýipe “proceso” he’í ko Huhgádope mba’e mba’épa oiporúta ko juicio –pe ohechauka haguä iderécho; ha umíva oñemoneï A.I.
Nº 36 rupive, osë va’ekue májo 20
ramo, áño 2.019 pe. Temime’ëmby “providencia” osë va’ekue setiémbre 10 ramo áño 2.019 pe,
ko Huhgádo ohecha rire Aytuário remimbombe’u
oïva kuatiáre, omboty ára rysýi
“plazo” omoïva léi umi tapicha moköi
oñoha’ävahína ogueroike haguä pe tembiapopy
aty “expediente” – pe opaichagua
hechapyrä térä hendupyrä ohechauka kuaáva
iderécho ko juicio – pe, ha omanda toñembojoapy hese mayma derécho
rechaukaha ha toñeme’ë ko tembiapopy aty “expediente” moköivépe ojoysýire
omboapu’a haguä hembiapokue ñemombe’u ha ijokuaihára iderécho rehechauka oïva
ipype, upéicha ou porä ramo chupekuéra. Ko tembiapopy
aty “expediente” rogue 82/83 hápe oime haipyre
ombyapu’áva mba’apohára rembijerurepy, ojereroike va’ekue hogue 81 hápe
mba’apohára rembijokuái, Abogado Inocencio Gonzalez Diarte, ha togue 81
hápe oikuaauka Huhgádope poromombapohára
rembijokuái nopresentái hague kuatia ombyapua’áva hembiapokue ko juicio-pe, ha togue 84 hápe katu karai
Hue, ohendu rire ijaytuário he’íva omboty tape poromomba’apoháragui ikatuve’ÿma
haguä opresenta tenondevévo haipy ombyapua’áva hembiapopyre, ha hi’arimíntema ohenói hesa renondépe ko expediente oguenohë haguäma sentencia, ha
Ñ A M A Ñ Á R A M O:
Ko,
tembijerurépe Ña ROSALIA BEATRIZ QUIROGA DE GARCÍA, odemandaha ALL MOTORS S.A.
– pe, ha ojerure chupe 10.201.858
guarani. Oñepyrüvo he’i Abogada hembijokuáiva: “Ko kuatia rupive aju ademanda viru rekávo poromombapohára ALL
MOTORS S.A.,-pe ña Rosalía rérape, heta mba’ére; pe poromomba’apohára
oguereko hóga calle Mariscal López haimete Sacramento-pe, ko Paraguaýpe, ha amopyenda cherembijerure mba’ekueraita oiko va’ekuépe ha
chejokuaihára derécho pe. Chupe niko okontrata raka’e karai DARIO VELAZCO
GONZALEZ, ALL MOTORS S.A. jára, ñe’ë rupivénte,
ha upe temimoïmby “persona
jurídica” oporomomba’apóva rérape, yma setiembre 9 ramo añó 2017 pe, omopotï
haguä ipukukuére upe mba ‘apoha renda, ha omba’apo pyharevete la 06:00 guive ka’aruete
18:00 óra peve, ha sábadokue katu
pyharevete guive asajepyte peve. Upe hembiapóre opaga chupe “sueldo mínimo”
S.D.
Nº:…………….………(cont).
-2-
ohechakuaa’ÿre chupe omba’apórö aretépe
ni mba’e ojapóva hi’óra rasa rire.
Omombe’u avei ijokuaihára oñemosë reiete hague upe abril 11 ramo áño 2.018 pe. Imba’ apohágui upérö
oñemombe’u chupe oñemosëmaha ALL MOTORS S.A. gui, ha katu noñemombe’úi chupe mba’érepa; ha oñemosë ojepaga’ÿre chupe
umi ara omba’apo va’ekue rehe; opagarängue
ojerure uvei chupe hikuái tofirmáje petei “liquidación”
ogueroikepaitéva gua’u iderechokuéra ha
ha’e nomoneïrima ramo ojerure chupe hikuái tosë pya’e ha voi upe mba’apoha rendágui. Upe rire chejokuaihára
oho odenunsia Ministerio-pe, “Departamento
de Mediación de Conflictos Individuales”-pe la oñemosë hague ha upépe
oseñala chupe hikuái ára ha óra ñombojovakerä, májo 18 ramo, 9,30 óra jave, ha
jepe ramo kuri ojekuaauka All Motors S.A. pe, noñepresentái, ha oñeseñala jey
voi chupe el 22 de májo rä, áño 2.018-pe la 8.00 jave guarä, ha ndoúi jey voi.
Upémarö ojeheja kuatiáre ndoúi hague ha ndorekoiha intere ko káso rehe”. Ápe
omboapy umi he’íva. Ohupytývo henda
ombohysýi mba’e mba’épa ojerure tojepagauka
ijokuaihárape. Oipota ojepaga chupe ñemosëreikuére; ojerure avei
tojepaga chupe umi mba’e hi’óra rasa riréma ojejapouka va’ekue chupe rehe ha
umi jehepyme’ërä “indemnización” léi omoïva
poromomba’apohára akä ári, nomboajéi ramo guarä mba’apohára erecho hekópe.
Ombopahávo ojerure Huhgádope tomoneï ko demanda ha toñeme’ë ijokuaihárape “sentencia” orrekonoséva chupe iderécho,
ha topagauka gáhto oikóva pe poromomba’apohárape.
All Motor
S.A., hembijokuái Abogado Nelson Antonio López
Ruiz rupive, oñepresenta ha ombohovái ko tembijerurepy “demanda”. He’i
ko kuñakarai jeko añetehápe
omba’apóra’e ijokuaihára pe guarä.
Oporombohováivo he’i: “Omanda niko chéve chejokuaihára aju haguä ko kuatia rupive
ambohovái pe demanda ojereoikéva ikóntrape, ha péina ambohovái kóicha: ndaha’éi
japu pe kuñakarai oporodemandáva omba’apo hague chejokuaihárape guarä ha añete
avei pe “sueldo” ojepaga va’ekue chupe, ha katu japu aipo trabajo
óra riregua ha’e he’íva ojejapouka hague chupe. Japu avei aipo oñemosë rei
hague imba’apohágui, oñemombe’u’ÿre chupe mba’érepa. Mba’érepa oñemosë
amomba’úta tenondvévo. Upe mba’apohápe niko enterovete omba’apo la 7.00 guive
la 12.00 peve ha upéi ka’aru, la 14.00 guive la 17.00 peve, lúne guive viérne
peve ha omba’apo hikuái 48 óra “semanal”
omandaháicha mba’apohára kuéra léi. Ko’ä óra rire térä mboyve nda’ipóri
omba’apóva upépe. Ajave ramo japu aipo omba’apo hague hi’óra rasa rire. Ha
añete ramo jepe omosë hague chupe imba’apohágui
pe karai mba’e jára, ndaha’éi aipo oñemosë reíva; ha’e oñemosë opyrü haguére
léi rehe, tembipoukapy “norma legal” oïva art. 81 inciso inc.t)
rehe. Na’imba’erendúi rehe; nohendúi ha nomboajéi rehe imomba’apohára he’íva
chupe rehe. Ha’e ndojapói hekópe umi hembiapopyrä oïva ha oñemandáva chupe. Ágäntema
omombe’úta Huhgádope ko’ä mba’e tapichakuéra mba’e rechaharéva, iñirünguerakue
ha avei ha’e’ÿva, péro ohecha va’ekue. Ajeve ramo ko kuñakarai ndorekói
mba’érepa orresivívo aipo jehepyme’ërä oñemoïva oñemosëreíva ha marandu’ÿre oñemosevape guarä “indemnización por despido sin causa y por falta de preaviso” ojeruréva. Ko’ä derécho ha’e ndorekói. Tekorä tuichavéva “obligación principal” orekóva tapicha mba’apohára niko hína pe
hembiapopy ojapo porä va’erä, ha oporohendu va’erä oje’e ramo chupe mba’éichapa
ipatrón térä hembijokuaikuéra oipota ojejapo, ha ndaikatúi he’i: “upéva térä
upéicha che ndajapomo’äi” noiméita ramo mba’e upe tembiapopyrä oapeligra
iñirünguéra rekove térä mayma tapicha rekove. Upévare ko chejokauihára ndodevéi
mba’evete ko kuñakaraípe aipo ñemosë rei rehe. Ha katu arrekonose odeveha chupe
11 ónse dia omba’apo haguére, vacación ha aguinaldo proporcional rehe, ha umíva umi pláta péina amoï
idihposisiónpe pe empresa oficina-pe.
Opa ko’ä mba’e rehe ajerure ko Huhgádope torrechasa ko tembijerurepy “demanda”,
nda’ijái rehe mba’eveichavérö, ha topagauka chupe gáhto oikóva oporodemanda
reíre”.
Ha’e,
opyta haguéicha ko ñoha’ä péva rire, ojojáma moköivéva ñe’ë ko kuñakarai ojoaju hague mba’aporä All Motors S.A. rehe,
ha omba’apo hague ipoguýpe, ha avei ojekuaáma oñemosë hague upégui, jepe ramo
ne’ïra hesakä mba’érepa ha mba’éichapa
oñemosë. Kóva ko púntope ojoavy hikuái. Ha ojoavy avei mba’e oráriopepa
omba’aporaka’e ko tembijerurepy “demanda” omopu’äva, añetépa aipo
omba’apo hi’óra rasa rire ha ndojepagái chupe upévare, ha ipahápe
oñemyesakäva’erä mba’érepa oñomosë ña Rosalía ha noñemosëi rire ramo mba’érepa
oso pe joaju mba’aporä orekova’ekue hikuái, ha opyta ojehecha haguä opaga
va’eräpa chupe umi hembiapokue ojepaga’ÿ va’ekuére ha ambue kuéra mba’ére.
Ha’e,
opytáma ramo añetegua ramo ko kuñakarai omba’apo hague imomba’apohára poguýpe,
pévama ohechauka va’erä opaite mba’e oje’éva ápe, ko tembiasaa rysýipe, “proceso-pe”.
Poromomba’apohára ohechauka va’erä pe
joaju mba’aporä orekova’ekue hikuai noñemondohói hague ikáusare, térä katu
oñemondoho hague léi ombohapeháicha, oikógui oikóva upevarä, ikatu kuaa haguä
omombía ijehegui umi jehechakuaarä léi omoïva
S.D.
Nº:………………..………(cont).
-3-
“indemnización” léi oitýva oporomomba’apóva ati’y ári omosë rei ramo
hembijokuái ipoguypeguápe.
Ha’e, ko demanda mopu’ähára, Rosalía Beatriz
Quiroga de García, oñepresenta va’ekue ko Huhgádope ome’ë iñe’ë ha omoañete,
léi omandaháicha, umi hérape oje’éva ha upe iñe’ëngue oñembokuatia ko tembiapopy aty (expediente) rogue 37 hápe.
Ko mba’e apopy ojoajúvo pe mba’apo poguypegua rehe, ha péva pe púnto añetetéramo,
oñembojere mba’apohára favor-pe opaite mba’e oje’éva
ñekomprova; upéva opyta poromomba’apohára ati’y ári, ha avei oimérö mba’e hesakä porä’ÿva, upéva ojeporu
va’erä mba’apohára derécho omombarete
haguäme.
Ha’e,
Huhgádo pegua Aytuário niko he’i: pe ára
rysýi (plazo) léi omoïva, oñoha’äva kuéra ohechauka haguä
iderécho, ko káso kóvape, upéva pa’üme moköivéva ogueru hague techaukaha
omopyendáva iderécho. Upéicha he’i
ko tembiapopy aty (expediente) rogué 78 hápe, ha umi techakaha hína äva: OPORODEMANDÁVA “Parte Actora”. Ñe’ë ñeme’ë. “Jurada”. Mba’apohára
Rosalía Beatriz Quiroga de Garcia ñe’ë ñeme’ë oïva togue 57 hápe. Ñemombe’u. “Confesoria”
Abogado Nelson Antonio López Ruiz remimombe’ukue
All Motors S.A. rérape, ojehejáva togue 58 hápe. Mba’erechahare.
“Testificales” Karai Carlos Sandoval Velazco remimombe’ukue oïva togue 60
hápe. Mombe’uuka. “Informes” Ministerio del Trabajo, Empleo y Seguridad Social remimombe’u’uka oïva togue 69/73-hápe, ha I.P.S. remimombe’u’uka oïva
togue 74/77 hápe. OÑEDEMANDÁVA “Parte Demandada”.
Kuatiarupiguáva. “instrumentales” Umi oje’émava voi resolución upéva reheguápe. Mba’erechahare. “Testificales”
Karai Francisco Gustavo González Jara remimombe’ukue opytáva togue 62 hápe.
Ha’e,
ja’ehaguéichama, poromomba’apohárape otoka añetegua jehechauka ko “juicio” kóvape; ha’e okombprova va’erä pe he’íva, aipo
ha’e
ndorekoiha culpa pe joavy
ha jopoi ko mba’apohára ndive oiko
va’ekuépe. Ñañemomandu’a va’erä ha’e he’ihague ko idemandahára oñemosë hague
hekópe porä, ojapyhara haguére tekorä oïva mba’apohára léipe, artículo 81 inciso t) pe, ha upéva upe
artículo he’i: “Ikatu oñemosë imba’apohágui, hemimomba’apohára oipotáma guive, mba’apohára
ojapóva ko’ä mba’e: ...t) Na’imba’eredúiramo térä nopenáiramo imomba’apohára he’íva chupe rehe, téra péva
rembijokuaikuéra he’íva chupe rehe, ha’éma guive hembiaporä tee voi umi
oñemandáva chupe. Oiméramo umi tembiaporä oapeligra hekove téra ombyaikuaa hete, térä
ombohasykuaa chupe añoite ikatu ohejarei, ojapo’ÿre, umi oñemandáva chupe, térä
ku upe rire oikótaramo toryjárö”.
Ha’e,
ko’ápe tekotevë ñañemomandu’a poromomba’apohára he’ihague oñepyrüvo ko ñoha’ä, omosë hague ña Rosalia-pe nohendúi rehe chupe, ndojapói rehe oñemandáva
chupe, ha katu niko nomombe’úi mba’etépa upe omanda va’ekue chupe ha ohejáva
ojapo’ÿre; mba’épe piko la nohendúi chupe, ha upéva he’i va’erä kuri; ndaikatúi
la péicha péichante upéva jaguerovia. Ha’e opyrü art. 81 inciso t) rehe pórke
chedesovedese, ha upévare amosë, he’i, ha upéichante opyta. Ajevéro upéva
ndovaléi chupe.
Ha’e,
avei niko, upéva ári jey, oime rire añete ko mba’apohára nohendúi ha ndojapói
imomba’apohára omandáva chupe, ha oñekomproba rire chupe upéva, ipatrón ndaikatúi
voínte kuri upéva rehe omosë; osuhpende va’erä kuri chupe, ojoko sapy’ami
va’erä kuri chugui imba’apo, pórke ha’e ndoguerekói gueteri mba’evéichagua marä
hembiapópe, heko potï gueteri hembiapopýpe, ha upévare imomba’apohára oiporu
va’erä kuri hese tukumbo ipo’ivéva, ndaha’éiva ñemosëma voi. Ñamañami va’erä avei
pe poromomba’apohárape ndoperhudikái hague ko kuñakarai odemandáva chupe. Ajevéro
ipohýima ñemosë ko káso kóvape.
Ndaikatúi kuri ojeity hese castigo
ipohyivéva enterovégui.
Ha’e,
mayma mba’apohára oñerenohë haguä imba’apohágui, taha’e káusa léi omoïva rehe,
ja’e chupe ko artículo 81 inc. t) rehe mba’e, pe oporomomba’apóva, okomprova
porä va’erä justicia renondépe umi
mba’e oiko va’ekue, ha okomprova va’era umi tape léi omoïva umivarä voi rupive.
Ko káso kóvape, ohechauka va’erä mo’ä kuri mba’etépa pe oñemanda va’ekue pe
mba’apohárape ha añetehápepa ndojapói.
Ha’e,
poromomba’apohára kuéra oikuaa va’erä pe mba’apohára ñemosë imba’apohágui
ha’eha castigo ipohyivéva ha
ipahaguáva. Upévare léi ha Tribunal
kuéra he’i: omombe’u ha omyesakä porä va’erä mavaitéva léipa ha mba’eichaitépa
ojapyhara ha mba’éichapa jaikuaáta añeteha upe oiko va’ekue, ikatu kuaa haguä
ñambovale justicia renondépe
poromomba’apohára remimomb’u. Kóva ko kásope poromomba’pohára ohasa péva ári
rupi ha omosëntéma voi katu hemimomba’apópe.
Ha’e,
ojejerurévo karai Aytuáriope mba’e mba’épa omoï
ko tembiapopy atýpe “expediente” oñoha’äva kuéra, ha’e he’i
pe poromomba’apohára mba’eve voi ndoguerúi tembiecharä, ipererieterei la idefénsa
he’i. Ajevérö kóva ko juicio oñemboty mante va’erä peteï senténsia ome’ëva rupive
iderécho mba’apohárape. Temimoïmby
“persona jurídica” oñedemandáva
S.D.
Nº:……………………(cont).
- 4 -
All Motors S.A. oñekondena mante va’erä opaga haguä chupe umi
viru aty aty ojereroikéva liquidación
ko’äga ojejapótavape.
Ha’e,
jahechávo opaite mba’e rechaukaha ojererúva, jatopa pe kuñakarai oporodemandáva
oñepyrü hague omba’apo ijokuaihára All Motors S.A. ndive, setiembre 9 ramo,
2017 pe, ha oñemosë hague abril 11 ramo,
2.018-pe. Ajeve ramo omba’apo upépe 7
mése pukukue javeve.
Ha’e, ko
ñoha’äme, poromomba’apohára omoneï idemandahára omba’apo hague óga ñemopotïme,
omba’apo hague 8 óra cada dia, ha
nde’íri mboýpa ojepaga chupe hembiapóre. Ajevérö ko Huhgádo ombovaléta mante pe
mba’pohára he’íva, ojepaga hague chupe 2.041.123 guarani mensual, ndohechaukái
rupi imomba’apohára sueldo iñambuéva
pévagui.
Ha’e, katu
pe pláta ojeruréva mba’apohára oporodemandáva aipo momba’apo haguére chupe
hi’óra rasa rire, noñekomprovái ko tembiapopy
atýpe “expediente”, ha upéva
tekotevë kuri ojehechauka haoñekomprova porä; upeicha’ÿrö ndokorréi. Ajevérö
upéva upe rubro ndaikatumo’äi oñeme’ë chupe; oñemboykéta
mante.
Ha’e, oï
rupi mba’e ojapo’ÿ va’ekue poromomba’apohára, hembiaporä tee omoïva chupe léi, upéva
ombojuruvy chugui okë ou haguä ko hembijokuái odemanda chupe. Upévare oñembojo’áta
mante chupe ikondéna peteï 20 % peve, “perjuicio”
ñembyekoviarä, upéicha omandágui CPT ipehëngue 233 pe. Upéicha avei
ojepagaukáta chupe salario okorre
va’ekue ko ñoha’ä aja, upéva crédito
ñemoimba rérape, ha ou haguére poromomba’apohára he’i hemimomba’apo omosë hague
hekópe, léi omarkaháicha chupe, ha amo ipahápe ijetopa nda’upéichai ra’e.
Mba’apohára léi aty, ijartíkulo 82 pe he’i ikatuha péva Hue omboguejymive
ombovevuivepotávo pe kondéna ha katui péva ojeheja 2 mésepe.
Ha’e,
oñemboapu’ávoma ko sentensia oñeguahë
liquidación apópe, ha ojeheja kóicha:
All Motors S.A. opaga va’erä ña Rosalía Beatriz Quiroga de García pe ko’ä suma ápe oñembohysýiva:
ROSALÍA BEATRIZ QUIROGA DE GARCÍA
Iñantigueda: 09/09/2.017: 11/04/2.018. Séi mése.
Isuéldo mensual: 2.041.123 guarani.
Jehepyme’ë ñemosë reíre (art.91, 92 inc.b) C.T. peteï kinséna: 1.020.561 G.
Jehepyme’ë
noñemomarandúire ñemosërä. art. 87 inc.b)30
dia:
|
2.041.123 G.
|
Aguinaldo pehëngue, áño 2.018. art. 244 C.T. 3,5 mése
|
595.325 G.
|
Vacación pehëngue (art. 219 inc.a) ha 222 C.T.) (6 d)
|
408.224 G.
|
Sueldo pehëngue, 11 dia, abril 2.018 pe
|
748.407 G.
|
Oñesumamba ñepyrüvvo ome’ë
|
4.813.640 G.
|
Jehepyme’ë imbyekoviapýva. ……4.813.640 x
20 %l
|
962.728 G.
|
Jehepyme’ë moïmbahára…art. 82 2ªp. (
2 mése)
|
4.082.246 G.
|
TOTALETE OSËVA:
|
9.858.614 G.
|
(NUEVE MILLON OCHOSIÉNTO SINKUENTAIOCHO
MIL SEISIENTO KATÓRSE GUARANI).
|
Ha’e, upéicha avei oñemboaje va’erä léi Nº 1.376/88 he’íva ipehë
9 hápe; ko “sentencia” he’íma va’erä
mboy guaranípa ogana kóva ñoha’äme
Abogádo moköive ládo guáva. Ha upéva oï porävétagui oñemoïta ambue resolución katui oguenohëtavape ko Huhgádo.
Derecho:
Ha’e, ko resolución ojuhu ipyenda mba’apohára léi
atýpe, hesaite rupi jahechaukávo oï ko’ä artículo: 91, 92 inc.b) C.T. 87 inc. b), 244 C.T.,
219, 222, 82 2ª p., 81 inc. t).
Ajevéramo, oïmbaite
rehe hekópe ko’ä oje’éva, ojo’e porä rupi léi remimanda rehe ha mba’e rechaukaha ko tembiapopy
aty “expediente” pe oïva rehe; ha opaite umíva rehe omañahápe, ko Huhgádo,
O R R E S O L V E:
1.- PEINA
OÑEMONEÏ ko tembijerurepy “demanda”
omopu’äva kuñakarai ROSALÍA BEATRIZ QUIROGA DE GARCÍA ALL MOTORS S.A. kóntrape,
ha upéva rupi okondena chupe opagávo idemandahárape, 48 óra opyta rire oku’eve’ÿ haguäichama ko “sentencia”,
9.858.614 G. (NUEVE MILLON
OCHOSIÉNTO SINKUENTAIOCHO MIL SEISIÉNTO KATÓRSE GUARANI), pe “liquidación” –pe osëháicha ha ñemopyendaháicha
ko “resolución” – pe.
2.- TOÑEMBOKUATIA, tojereroike tetä
kuatiakuéra oñeñongatuhápe ha tojererahauka hechaukaha Corte Suprema de
Justicia –pe.
Che rovake: